Trong văn hóa ẩm thực Châu Á trà là thức uống phổ biến và được rất nhiều người yêu thích. Mỗi quốc gia lại có cách thưởng trà khác nhau tùy vào đặc trưng riêng của dân tộc. Việt Nam cũng là một trong những quốc gia có văn hóa uống trà riêng và đặc sắc. Tuy nhiên, nhắc đến trà đạo thì chúng ta không thể bỏ qua đất nước Nhật Bản Trà đạo Nhật Bản được coi là nét văn hóa nghệ thuật độc đáo mang tính truyền thống của đất nước này. Trà đạo không chỉ là cách uống trà đơn giản mà nó là cả một nghệ thuật mang giá trị văn hóa và tinh thần của người Nhật.
Trà đạo được coi là một hoạt động nghệ thuật mang tính chất đặc thù thể hiện được phong cách và tình cảm của người Nhật. Điểm tạo nên nét độc đáo và riêng biệt của nghệ thuật trà đạo của người Nhật đó chính là cách thức pha và thưởng trà. Nghệ thuật trà đạo Nhật Bản được đánh giá là tinh hoa trong văn hóa ẩm thực của đất nước hoa anh đào. Vậy nghệ thuật trà đạo Nhật Bản có gì độc đáo mà lại được đánh giá như vậy. Hãy cùng chúng tôi theo dõi bài viết dưới đây để tìm hiểu về vấn đề này.
Trà đạo Nhật Bản có lịch sử phát triển như thế nào
Trà đạo được xem như là một điển hình văn hóa cổ xưa của Nhật Bản. Được phát triển từ khoảng cuối thế kỷ XII. Theo truyền thuyết Nhật, ngày đó có vị cao tăng người Nhật là Eisai (1141-1215) đi du học. Và mang về từ Trung Quốc một loại bột trà xanh được gọi là matcha. Lúc đầu matcha chỉ được dùng như một loại thuốc. Nhưng sau đó trở thành một thức uống xa hoa mà chỉ giới thượng lưu mới được sử dụng và thưởng thức trong các buổi họp mặt.
Thời gian này, một số quy tắc của một buổi tiệc trà đã được quy định bởi giới võ sĩ (samurai). Đó là giai cấp thống trị xã hội Nhật Bản lúc bấy giờ. Nhà sư Sen no Rikyu (1522-1591), một trong những thương gia giàu có nhất thời đó đã kế thừa, sáng lập và hoàn thiện lễ nghi của một buổi tiệc trà. Đến cuối thời Edo (1603-1868) thưởng thức trà đạo là đặc quyền của nam giới. Cho đến đầu thời Meiji (1868-1912) thì phụ nữ mới chính thức được tham dự tiệc trà. Từ đó, công dụng giúp thư giãn lẫn tính hấp dẫn đặc biệt của hương vị trà. Đã thu hút rất nhiều người dân Nhật đến với thú uống trà. Và họ đã kết hợp uống trà với tinh thần thiền của phật giáo nhằm nâng cao nghệ thuật thưởng thức trà.
Nguyên tắc cơ bản trong trà đạo
Từ uống trà đến trà đạo là quá trình không ngừng nghỉ của người Nhật. Họ đã biến tục uống trà du nhập từ nước ngoài trở thành một nghệ thuật sống của chính dân tộc mình. Không đơn giản chỉ là những phép tắc uống trà mà qua đó người Nhật còn mong muốn hòa vào thiên nhiên. Làm sạch tâm hồn , tu tâm dưỡng tính theo đúng tinh thần phật giáo.
Bốn nguyên tắc cơ bản trong trà đạo: Hòa – kính – Thanh – Tịch. “Hòa”. Có nghĩa là sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên, sự hòa hợp giữa trà nhân với các dụng cụ pha trà. “Kính” là lòng kính trọng, sự tôn kính đối với người khác, thể hiện sự tri ân cuộc sống. Khi lòng tôn kính với vạn vật đạt tới sự không phân biệt. Thì tấm lòng trở nên thanh thản, yên tĩnh, thể hiện sự thanh tịnh, đó chính là ý nghĩa của chữ “thanh”. “Tịch” có nghĩa là sự vắng lặng, tĩnh lặng mang đến cho con người giảm giác yên tĩnh, vắng vẻ.
Trà đạo Nhật Bản được thực hiện như thế nào
Bước 1: Chuẩn bị nước pha trà
Việc đầu tiên cần phải làm là chuẩn bị nước pha trà. Người ta sẽ sử dụng nước pha trà sạch để đảm bảo độ ngon của trà. Nước pha trà cần được đun nóng lên và được giữ ở nhiệt độ 800C – 900C. Nước thường được đựng trong một bình thủy. Hoặc được nấu trong một cái ấm kim khí không nắp trên bồn than yếu. Mọi công đoạn cần phải được thực hiện tỉ mỉ và đúng cách mới đảm bảo trà ngon.
Bước 2 : Làm ấm dụng cụ.
Chuẩn bị dụng cụ pha trà và ấm trà thường bằng đất nung hoặc gốm sứ sẽ đảm bảo độ ngon của trà. Ấm pha trà và tách uống trà được tráng bằng nước sôi để làm ấm dụng cụ. Sau đó dùng khăn lau khô trước khi sử dụng. Sau đó cho trà vào ấm. Vì trà của Nhật là trà bột nên thường mỗi người khách là một muỗng café trà xanh. (Trừ trường hợp người nghiện và muốn uống trà đậm thì cho nhiều hơn).
Bước 3 : Hướng dẫn cách pha trà. Thường trà sẽ được pha thành 3 lần khác nhau
- Lần thứ nhất : Pha với nước nóng ở 600C, để trà ngấm trong 2 phút rồi rót ra mời khách. Để giảm nhiệt độ của trà, thường nước sôi sẽ được rót ra một bình trà khác (hay chén tống).
- Lần thứ hai : Pha với nước nóng ở 800C trong khoảng 30 – 40 giây. Nghĩa là cho nước vào ấm trà, hơi lắc nhẹ và rót ra tách cho khách ngay. Nước pha trà cũng được rót qua bình trung gian nhằm điều chỉnh nhiệt độ.
- Lần thứ ba : Pha trà ở nhiệt độ 900C khoảng 30 – 40 giây. Nước có thể rót trực tiếp từ bình thủy vào bình trà. Với những loại trà ngon, thượng hạng có thể pha thêm lần 4,5. Tuy nhiên, loại trà thường chỉ pha đến lần thứ 3 thôi.
Bước 4 : Hướng dẫn cách rót trà
Các tách trà được để trong khay trà và rót theo thứ tự 1,2,3,4. Loại tách cỡ lớn tầm 70ml, lần đầu rót vào 30ml. Sau đó tiếp tục với thứ tự ngược lại 4,3,2,1 mỗi lần 20ml. Tổng cộng tách trà rót là 50ml. Không được rót đầy trà cho khách một lần đầy tách rồi rót tiếp cho người kế tiếp. Làm như vậy sẽ có sự khác biệt về độ đậm nhạt của trà. Nghệ thuật trà đạo luôn tuân thủ quy tắc rót trà này.
Bước 5 : Cách uống trà.
Sau khi trà được rót ra các chén thì người ta bắt đầu thưởng trà. Trong nghệ thuật trà đạo Nhật Bản, người Nhật phải ăn một vài loại bánh ngọt trong khi thưởng trà để gia tăng hương vị của trà. Trước khi uống, sẽ ăn vài miếng bánh sau đó mới uống. Lưu ý, phải ăn hết bánh trong miệng mới uống trà, không nên vừa ăn vừa uống. Sau đó thỉnh thoảng ăn thêm bánh và uống trà tiếp theo.
Nguồn: scholarshipplanet.info
